Lượng sắt thép nhập khẩu của nước ta tăng mạnh cả về lượng và kim ngạch so với cùng kỳ năm ngoái. Là một nước sản xuất thép đứng thứ 12 thế giới, điều này có đáng lo?
Tăng mạnh đến gần 56%
Theo số liệu Tổng cục Hải quan mới công bố, tháng 10, lượng sắt thép các loại nhập khẩu đạt 2,41 triệu tấn với tổng kim ngạch đạt 1,51 tỷ USD, tăng 55,9% về lượng và tăng 41,7% về kim ngạch so với tháng trước.
Như vậy, tính chung 10 tháng, lượng sắt thép các loại nhập khẩu của cả nước đạt 14,71 triệu tấn với tổng kim ngạch đạt 10,48 tỷ USD, tăng mạnh 38,2% về lượng và tăng 23,2% về kim ngạch so với cùng kỳ 2023.
Theo báo cáo của Hiệp hội thép Việt Nam, Việt Nam đứng thứ 12 thế giới và đứng đầu khu vực ASEAN về sản xuất thép với quy mô sản xuất có thể đạt đến 30 triệu tấn trong năm 2024.
Với kim ngạch đạt trong 10 tháng, cùng với máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng; vải các loại, sắt thép nằm trong bốn nhóm hàng nhập khẩu đạt kim ngạch 10 tỷ USD trở lên.Cũng theo Tổng cục Hải quan, trong 10 tháng qua, Việt Nam chủ yếu nhập khẩu sắt thép từ các thị trường châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc. Trong đó, Trung Quốc dẫn đầu thị phần với 10,16 triệu tấn, kim ngạch đạt 6,37 tỷ USD tăng mạnh 58,9% về lượng (tương ứng tăng 3,77 triệu tấn), tăng 43,2% về kim ngạch (tương ứng tăng 1,92 tỷ USD) so với cùng kỳ 2023.
Kế tiếp đó, Nhật Bản đứng thứ hai với 1,7 triệu tấn, tăng 4,6% (tương ứng tăng 75 nghìn tấn); Hàn Quốc đứng thứ ba đạt 1,05 triệu tấn, tăng 15,3% (tương ứng tăng 139 nghìn tấn). Với tổng lượng 12,91 triệu tấn, 3 thị trường kể trên chiếm tới 87,76% tổng lượng sắt thép nhập khẩu của cả nước.
Đang chú ý, trong tất cả các mặt hàng sắt thép, nhập khẩu thép cuộn cán nóng (HRC) chiếm kim ngạch và đạt tăng trưởng cao bậc nhất. Dữ liệu của Tổng cục Hải quan cho thấy, nhập khẩu HRC trong 9 tháng đầu năm đạt gần 8,8 triệu tấn, tăng 26% so với cùng kỳ 2023 và bằng 171% sản xuất trong nước. Trong đó, lượng thép HRC nhập khẩu từ Trung Quốc chiếm 72%, tương đương 6,3 triệu tấn. Nguyên nhân thép cuộn cán nóng Trung Quốc chiếm phần lớn trong số lượng nhập khẩu vào Việt Nam là do giá bán từ thị trường này thấp hơn các thị trường khác. Cụ thể, mức giá hập từ Trung Quốc thấp hơn từ 30-70 USD/tấn so với các thị trường khác
Nhập khẩu để đáp ứng nhu cầu nội địa
Theo Bộ Công thương, đến nay, ngành công nghiệp thép của Việt Nam đã có những bước phát triển rõ nét khi quy mô sản xuất ngày càng được mở rộng, từng bước đáp ứng thị trường trong nước và gia tăng xuất khẩu. Sản xuất thép thô, thép xây dựng, thép cán nguội đã đáp ứng hầu như toàn bộ nhu cầu trong nước. Song, sản xuất thép thô chỉ mới cơ bản đáp ứng được nhu cầu tiêu thụ trong nước và chưa thể đáp ứng được các sản phẩm thép chất lượng cao, thép kỹ thuật. Việt Nam vẫn phải tiếp tục nhập khẩu thép cán với tỷ trọng chiếm trên 50% tổng kim ngạch nhập khẩu, trong đó chủ yếu là thép cán nóng.
Theo Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), tổng năng lực sản xuất của các DN thép trong nước hiện đạt khoảng 23 triệu tấn thép thô. Năng lực sản xuất thép thành phẩm bao gồm thép xây dựng, thép cuộn cán nóng, cán nguội, tôn mạ, ống thép đạt khoảng 38,6 triệu tấn/năm.
Hiện, Việt Nam đã sản xuất được sản phẩm thép cán nóng HRC nhưng chủ yếu chỉ có 2 doanh nghiệp là Hòa Phát và Formosa Hà Tĩnh sản xuất sản phẩm này, không đáp ứng được nhu cầu tiêu thụ trong nước. Đó là chưa kể đến việc ngành sản xuất HRC nước ta phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu nhập khẩu từ nước ngoài như là than cốc, quặng sắt…
Thép cán nóng sản xuất trong nước chỉ đạt 8,6 triệu tấn, trong khi đó, nhu cầu thị trường nội địa đang cần tới hơn 13 triệu tấn thì nhập khẩu là chuyện bình thường. Hơn thế nữa, bên cạnh phục vụ nhu cầu trong nước thì một phần được sử dụng xuất khẩu sang thị trường khác.
Chuyên gia kinh tế TS. Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, đối với hầu hết các quốc gia trên thế giới, thép là ngành công nghiệp nền tảng. Do đó, về lâu dài, Việt Nam cần đẩy mạnh khuyến khích đầu tư vào sản xuất thép HRC trong nước. “Chúng ta cần có nhiều chính sách hỗ trợ thiết thực và hiệu quả hơn nữa để giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực sản xuất, năng lực cạnh tranh với các đối thủ”, ông Hiếu nhấn mạnh.
Mới đây, Bộ Công thương điều tra áp dụng biện pháp chống bán phá giá một số sản phẩm có xuất xứ từ Trung Quốc và Ấn Độ. Động thái này là cần thiết để bảo vệ nền sản xuất trong nước cũng như tiềm năng phát triển của ngành công nghiệp chủ đạo này trong tương lai./.
VTV Online
