Cụ thể Bộ Tài chính cho biết đã nhận được công văn của UBND tỉnh Đồng Nai, Cục Hải quan Bình Dương và công văn của Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) gửi Thủ tướng Chính phủ báo cáo một số bất cập, tác động đến hoạt động của doanh nghiệp từ việc thu phí sử dụng hạ tầng cảng biển.
Về vấn đề này, Bộ Tài chính đã có nhiều văn bản gửi UBND thành phố trong đó có nêu việc quy định mức phí chênh lệch giữa hàng hóa nhập khẩu, xuất khẩu mở tờ khai tại TP. Hồ Chí Minh và mở tờ khai tại các địa phương khác gây bất bình đẳng, có sự phân biệt đối xử. Mặt khác, Điều 8, Luật Phí và lệ phí cũng quy định, mức phí được xác định cơ bản bảo đảm bù đắp chi phí, có tính đến chính sách phát triển kinh tế – xã hội của Nhà nước trong từng thời kỳ.

Do đó, Bộ Tài chính đề nghị UBND thành phố trả lời kiến nghị của các doanh nghiệp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ về tính hợp lý của Nghị quyết 10/2020/NQ-HĐND và rà soát nội dung Hiệp định Vận tải đường thủy Việt Nam – Campuchia để điều chỉnh Nghị quyết thu phí bảo đảm công bằng, công khai, minh bạch, bình đẳng quyền và nghĩa vụ, phù hợp với quy định. Ngoài ra, tại Công văn số 3978/BTC-CST, Bộ Tài chính cũng đề nghị UBND thành phố khẩn trương báo cáo HĐND thành phố sửa đổi Nghị quyết số 10/2020/NQ-HĐND để tạo điều kiện cho doanh nghiệp và nền kinh tế phục hồi, phát triển, bảo đảm công bằng, công khai, minh bạch, bình đẳng quyền và nghĩa vụ, phù hợp quy định Luật Phí và lệ phí.
Với sản lượng hơn 170 triệu tấn hàng mỗi năm, khi áp dụng thu phí sử dụng công trình, hạ tầng tại cảng biển, thành phố kỳ vọng sẽ thu khoảng 3.000 tỷ đồng mỗi năm để tái đầu tư, phát triển hạ tầng các tuyến đường ra, vào cảng nhằm giải quyết tình trạng ùn tắc trong bối cảnh thành phố đang gặp khó khăn về nguồn vốn đầu tư công sau đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, ngay từ khi chuẩn bị và đến khi áp dụng, đã có nhiều hiệp hội, địa phương kiến nghị giãn thời gian, mức thu phí, thậm chí là chưa nên thực hiện.

Lý do là bởi nửa năm 2021, nhiều doanh nghiệp phải ngưng hoạt động vì dịch bệnh, trong khi vẫn phải chi trả nhiều khoản. Từ tháng 10.2021 khi thành phố mở cửa trở lại, doanh nghiệp cũng mới chỉ hoạt động cầm chừng do thiếu công nhân, thiếu nguyên liệu, chuỗi cung ứng bị đứt gãy… Đến đầu năm 2022, doanh nghiệp mới bắt đầu phục hồi sản xuất nhưng phải chịu thêm nhiều chi phí như cước vận tải biển tiếp tục tăng cao, giá xăng dầu, nguyên liệu tăng. Bởi vậy, việc thu phí thời điểm này là chưa phù hợp, mức phí cũng chưa công bằng. Hơn nữa, việc này có thể dẫn đến tình trạng “phí chồng phí” đối với các lô hàng xuất khẩu phải sử dụng nguyên liệu nhập khẩu…

Với những phân tích trên, rõ ràng việc thu phí sử dụng công trình kết cấu hạ tầng, công trình dịch vụ, tiện ích công cộng trong khu vực cửa khẩu cảng biển cần được xem lại một cách kỹ lưỡng và thấu đáo hơn. Bởi như quan điểm của Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân thì quyết định này có thể làm giảm sút rất nhiều niềm tin của các nhà đầu tư, đồng thời tạo ra hệ lụy là tăng chi phí logistics, đội giá thành sản xuất, kinh doanh, khiến doanh nghiệp càng thêm khó khăn trong cạnh tranh, phục hồi, làm giảm sức hút của môi trường đầu tư trong nước cũng như tạo thêm gánh nặng cho doanh nghiệp.