Thông tin về việc cầu Thủ Thiêm 4 được thiết kế với tĩnh không thông thuyền ít nhất đạt 10m, cao nhất có thể lên tới 45m đã thu hút sự quan tâm của rất nhiều doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực vận tải, du lịch cũng như các chuyên gia, nhà quản lý. Với vị trí hạ lưu, đón tàu lớn từ biển vào, việc “nới” tĩnh không cầu Thủ Thiêm 4 được kỳ vọng sẽ là lời giải cho bài toán phát triển lâu dài “kinh tế sông nước” của Thành phố Hồ Chí Minh.

Để nối hai “đôi bờ” của dòng sông Sài Gòn, một bên là khu trung tâm thành phố với bán đảo Thủ Thiêm, hiện nay là Khu đô thị mới Thủ Thiêm đang hình thành, từ năm 2008 đến nay, lần lượt các công trình gồm cầu và hầm vượt sông được Thành phố Hồ Chí Minh đầu tư, đưa vào khai thác, sử dụng.

Đó là công trình cầu Thủ Thiêm 1 (nay là cầu Thủ Thiêm) thông xe vào năm 2008, đường hầm sông Sài Gòn (còn gọi là hầm Thủ Thiêm) thông xe năm 2011, cầu Thủ Thiêm 2 (nay là cầu Ba Son) thông xe năm 2022. Cùng với đó, hai dự án gồm cầu Thủ Thiêm 3, Thủ Thiêm 4 đang trong quá trình lập dự án, thiết kế, xúc tiến đầu tư… qua đó góp phần hoàn thiện mạng lưới giao thông trục chính của thành phố, nhất là khu vực phía Đông và phía Nam; mở ra tiềm năng phát triển du lịch, thương mại, dịch vụ, đặc biệt là khai thác tối đa lợi thế của sông Sài Gòn chảy dọc thành phố.

Dự án cầu Thủ Thiêm 4 có quy mô như thế nào?

Sở Giao thông vận tải Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, cầu Thủ Thiêm 4 là một trong những dự án hạ tầng giao thông quan trọng sẽ được Thành phố Hồ Chí Minh ưu tiên đầu tư xây dựng trong thời gian sớm nhất.

Theo đó, cầu Thủ Thiêm 4 có điểm bắt đầu từ đường Nguyễn Văn Linh-nút cầu Tân Thuận 2, điểm cuối là đường Nguyễn Cơ Thạch-Thủ Thiêm. Tổng chiều dài toàn tuyến đạt 2,160km. (Vị trí)

Về phương án tuyến cụ thể, cầu sẽ chạy từ trước giao lộ cầu Tân Thuận-Nguyễn Văn Linh khoảng 200m rồi đi dọc theo đường Nguyễn Văn Linh hiện hữu, đến ngã tư giao với Huỳnh Tấn Phát thì rẽ trái. Sau đó cầu kết nối vào đường Lưu Trọng Lư, cắt qua khu cảng Tân Thuận; vượt qua sông Sài Gòn và nối với khu đô thị mới Thủ Thiêm.

Một trong những yếu tố đang được doanh nghiệp kinh doanh vận tải thủy quan tâm là tĩnh không thông thuyền (được tính từ mực nước cao nhất đến gầm cầu). Về vấn đề này, đại diện Sở Giao thông vận tải thành phố Hồ Chí Minh cho biết, liên quan tĩnh không cầu Thủ Thiêm 4 hiện đang có rất nhiều phương án, đơn vị đang nghiên cứu đề xuất lựa chọn giải pháp phù hợp và hiệu quả nhất.

Cụ thể, theo Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi cầu Thủ Thiêm 4 ngày 7/8/2023 của Sở Giao thông vận tải thành phố Hồ Chí Minh, tính tới thời điểm hiện tại đang có 5 phương án thiết kế, trong đó 3 phương án hướng tới chiều cao tĩnh không 10m; một phương án chiều cao tĩnh không đạt mức 15m và một phương án chiều cao tĩnh không có thể lên tới 45m.

Tại phương án thứ nhất, cầu Thủ Thiêm sẽ được thiết kế theo biện pháp cầu dầm liên tục. Thông số tĩnh không thông thuyền BxH=80x10m. Ở phương án thứ hai, Thủ Thiêm 4 được thiết kế theo kết cấu vòm. Lúc này, tĩnh không cầu là 120x10m. Tại phương án 3 là dây văng với tĩnh không thông thuyền là 120x10m. Trong cả 3 phương án đầu, chiều cao tĩnh không đều đạt mức 10m.

Bên cạnh đó, theo Sở Giao thông vận tải thành phố Hồ Chí Minh, hiện đơn vị này cũng đang xem xét thêm 2 phương án nhằm nâng cao hơn nữa chiều cao tĩnh không cầu, ở các mức 15m và 45m. Với phương án tĩnh không chiều cao 15m, cầu vẫn được thiết kế theo kết cấu vòm. Tĩnh không là 120x15m.

Riêng phương án cầu mở, tĩnh không có thể đạt tới độ cao 45m. Theo đó, tĩnh không thông thuyền trong thời gian hoạt động bình thường là 80x10m; trong thời gian mở cho tàu khách đi qua là 60x45m.

Đối với phương án này, đại diện Sở Giao thông vận tải thành phố Hồ Chí Minh cho rằng: Do tính chất quan trọng của trục giao thông qua cầu Thủ Thiêm 4, việc sử dụng cầu mở cho tàu khách quy mô lớn đi qua là rất hạn chế, chỉ có thể thực hiện trong giai đoạn 23 giờ-1 giờ ngày hôm sau. Ngoài chi phí xây dựng cao, chi phí vận hành và các rủi ro khi vận hành cầu mở cũng có thể ảnh hưởng tới an toàn khai thác tàu.

Ngoài ra, theo Quy hoạch cảng đón tàu khách, Khu bến Nhà Bè được đón tàu khách đến 60.000GT phù hợp với điều kiện khai thác của luồng hàng hải và tĩnh không thông thuyền công trình vượt sông, khả năng đón khách lên đến hơn 200.000 hành khách/năm. Cảng này dự kiến nằm trong dự án Khu công viên Mũi Đèn Đỏ (quận 7). Do đó, Sở Giao thông vận tải cũng kiến nghị xem xét giữ lại Quy hoạch bến khách quốc tế tại khu Nhà Bè, khu vực Khánh Hội chỉ khai thác các cầu có tĩnh không H=10m tương tự các cầu Thủ Thiêm 1, 2 đã khai thác và Thủ Thiêm 3 sẽ xây dựng sau này.

Cũng theo Sở Giao thông vận tải thành phố Hồ Chí Minh: Việc nghiên cứu tĩnh không cầu, ngoài việc liên quan đến giải pháp kỹ thuật để không ảnh hưởng đến quy hoạch hai bên bờ, còn phải xem xét đến chi phí đầu tư và giải pháp kết cấu. Đặc biệt, nghiên cứu tĩnh không cầu Thủ Thiêm 4 phải xét thêm yếu tố về mặt giao thông đường thủy kết hợp đường bộ. Bởi đây là trục giao thông rất lớn, nối từ Thủ Thiêm sang quận 7, đoạn đường này về sau sẽ chia sẻ áp lực giao thông với hầm Thủ Thiêm, đường Tôn Đức Thắng.

Kỳ vọng vào Thủ Thiêm 4

Mới đây, cầu Thủ Thiêm 4 được đưa vào danh mục dự án thi đua tiêu biểu chào mừng kỷ niệm 50 năm ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2025). Sở Giao thông vận tải thành phố Hồ Chí Minh cho biết, đơn vị này hiện đang tập trung đẩy nhanh các thủ tục để kịp thời khởi công dự án vào dịp 30/4/2025.

Theo Bộ Giao thông vận tải, cầu Thủ Thiêm 4 vượt sông Sài Gòn nằm trong Quy hoạch phát triển giao thông vận tải Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2020 và tầm nhìn sau năm 2020 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 568/QĐ-TTg ngày 8/4/2013, thuộc thẩm quyền quản lý và đầu tư của thành phố Hồ Chí Minh.

Dự án thuộc nhóm A, dự kiến đầu tư theo phương thức PPP có sử dụng vốn ngân sách của Thành phố. Căn cứ quy định tại Điều 12 Luật Đầu tư theo phương thức PPP, Dự án thuộc thẩm quyền thẩm định và quyết định chủ trương đầu tư của Hội đồng nhân dân thành phố.

Đánh giá về vai trò của cầu Thủ Thiêm 4, lãnh đạo Sở Giao thông vận tải Thành phố Hồ Chí Minh khẳng định: Khi đi vào hoạt động, cầu sẽ tạo thêm đường kết nối giữa thành phố Thủ Đức qua Quận 7, giải quyết tình trạng ùn ứ giao thông hiện nay ở đường Huỳnh Tấn Phát-Nguyễn Văn Linh, cầu Phú Mỹ, cầu Kênh Tẻ, tạo điều kiện thu hút đầu tư, thúc đẩy phát triển kinh tế Khu đô thị mới phía nam cũng như Khu đô thị mới Thủ Thiêm.

Cụ thể,  theo quy hoạch, cầu sẽ được xây dựng từ đường Nguyễn Cơ Thạch (thành phố Thủ Đức) bắc qua sông Sài Gòn và nối với đường Lưu Trọng Lư (quận 7). Hiện tại, xe lớn buộc phải vòng đi quốc lộ 1 hoặc đường Võ Chí Công (cầu Phú Mỹ) để về hướng quận 7, Nhà Bè… Do đó, trong ngắn hạn, thời gian đi từ quận 7, Nhà Bè sang hướng khu đô thị Thủ Thiêm cũng sẽ được rút ngắn đáng kể khi cầu được xây xong.

Đặc biệt, trong tầm nhìn dài hạn, cầu Thủ Thiêm 4 sẽ góp phần giải quyết tình trạng ùn tắc giao thông theo hướng bắc-nam thành phố khi theo dự báo giao thông đến năm 2040 có hơn 69.000PCU lưu thông qua cầu hằng ngày.

Đặc biệt, với vai trò kết nối giao thông, cầu Thủ Thiêm 4 cũng sẽ đóng vai trò lớn trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội tại địa phương.

Quận 7 và trung tâm Thủ Thiêm được biết là hai trung tâm kinh tế lớn bậc nhất của thành phố Hồ Chí Minh khi hội tụ đại đa số các doanh nghiệp về kinh tế, tài chính, công nghệ, xuất nhập khẩu trong nước và quốc tế với tổng số lượng doanh nghiệp đang hoạt động lên đến hơn 40.000 công ty. Việc thúc đẩy trục liên kết giao thông, kết nối Quận 7 và trung tâm Thủ Thiêm đóng vai trò quan trọng trong việc định hình “Đại đô thị quốc tế” của thành phố Hồ Chí Minh.

Việc thúc đẩy trục liên kết giao thông, kết nối Quận 7 và trung tâm Thủ Thiêm đóng vai trò quan trọng trong việc định hình “Đại đô thị quốc tế” của thành phố Hồ Chí Minh.

Cần cân nhắc kỹ bài toán tỉnh không thông thuyền của cầu Thủ Thiêm 4

Đồng tình với những lợi ích mà cầu Thủ Thiêm 4 có thể mang lại trong tương lai, tuy nhiên nhiều chuyên gia cũng như đại diện các doanh nghiệp cho rằng cần cân nhắc kỹ bài toán tĩnh không thông thuyền để bảo đảm hài hòa bài toán phát triển kinh tế-xã hội với việc phát huy lợi thế lịch sử-văn hóa của khu vực Cảng Nhà Rồng.

Theo ông Phan Xuân Anh, Giám đốc Công ty Du lịch thuyền Sài Gòn, việc xây cầu, làm đường phải tính toán tới các yếu tố bảo vệ cảnh quan môi trường, gìn giữ được không gian văn hóa, bảo tồn được các giá trị lịch sử của cha ông để lại. Do đó, việc xây cầu Thủ Thiêm 4 phải tính toán để khu vực cảng Nhà Rồng-Khánh Hội không thành khúc sông chết. Với độ cao tĩnh không chỉ 10m thì sẽ không có thuyền ra, thuyền vào tại khu vực này, dẫn tới hiện tượng có sông mà không có đò, không có bến. Qua một thời gian, chắc chắn dòng sông sẽ bị bồi lắng, ô nhiễm.

Sông Sài Gòn, cảng Nhà Rồng-Khánh Hội chứa đựng cả một không gian văn hóa, cùng những giá trị lịch sử quý báu của bến cảng nơi Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước, một bến cảng hàng trăm năm tuổi. Khi người Pháp quy hoạch thành phố, mọi đầu đường đều hướng về sông. Sông là cửa ngõ thông gió, là “máy điều hòa” của cả thành phố. Đâu phải thành phố nào cũng có được lợi thế về vị trí như vậy.

Khi người Pháp quy hoạch thành phố, mọi đầu đường đều hướng về sông. Sông là cửa ngõ thông gió, là “máy điều hòa” của cả thành phố. Đâu phải thành phố nào cũng có được lợi thế về vị trí như vậy. Ông Phan Xuân Anh – Giám đốc Công ty Du lịch thuyền Sài Gòn

 

Bên cạnh đó, ông Xuân Anh cho rằng: Thành phố Hồ Chí Minh trong quá trình phát triển phải là thành phố quốc tế, phải có tàu quốc tế cập bến. Không gian của cảng Sài Gòn phải là không gian mở, phải tái tạo cảnh trên bến dưới thuyền, kết hợp hài hòa giữa các giá trị lịch sử và hiện đại. Du khách quốc tế đến thành phố sẽ có nơi mua sắm, nghỉ ngơi ngay trên bờ. Người dân thành phố cũng có thể tiếp cận và thừa hưởng không gian của bến cảng này.

Ở góc độ kinh tế, Tiến sĩ Trần Du Lịch (Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia) cho rằng, Thành phố Hồ Chí Minh nên tận dụng vị trí của cảng Nhà Rồng-Khánh Hội để xây dựng một cảng du lịch tàu biển đón du khách trong và ngoài nước. Với 1.800m² tàu cảng, nên dành ít nhất 1.500m² để làm bến tàu. Ở trên bờ, xây dựng khu vực này thành nơi khai thác kinh tế đêm với công viên, các dịch vụ lưu trú, dịch vụ ăn uống, giải trí…

Về lâu dài, thành phố nên sáp nhập Quận 4 vào Quận 1, mở rộng đường Nguyễn Tất Thành, tạo điểm nhấn kết nối một dải ven sông từ bến Bạch Đằng (Quận 1) đến Tân Thuận (Quận 7), kéo trung tâm thành phố hướng ra bờ sông để tạo điểm nhấn.

Để thực hiện được điều này, cầu Thủ Thiêm 4 nên thiết kế cầu tàu mở như cầu Rồng của Đà Nẵng. Cầu chỉ mở ra để đón tàu ở những thời điểm nhất định. Tiến sĩ Trần Du Lịch cũng cho rằng, nếu chỉ vì nguyên nhân thay đổi thiết kế cầu sẽ làm tăng chi phí để giữ nguyên thiết kế hiện tại thì Thành phố Hồ Chí Minh đã làm mất đi lợi thế của một khu vực đẹp nhất để làm kinh tế ven sông, kinh tế đêm.

Đánh giá trên góc độ kỹ thuật, ông Trần Đỗ Liêm – Chủ tịch Hiệp hội Vận tải thủy nội địa Việt Nam cho rằng, vị trí xây dựng cầu Thủ Thiêm 4 nằm sát Cảng Nhà Rồng. Đây là vị trí hạ lưu, nơi sông Sài Gòn đổ ra biển. Về nguyên tắc, càng xuống gần hạ lưu, tĩnh không cầu mới không nên thấp hơn chiều cao tĩnh không của các cầu phía trên.

Chiều cao tĩnh không của cầu phải phụ thuộc vào tuyến đường thủy nội địa khu vực đó thuộc cấp nào, bởi mỗi cấp có quy định cụ thể về chiều cao tĩnh không tối thiểu. Với vị trí rất gần biển, tĩnh không của cầu Thủ Thiêm 4 cần được tính toán kỹ để có thể đón các tàu cỡ lớn vào”, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải thủy nội địa Việt Nam nêu quan điểm.

Với vị trí rất gần biển, tĩnh không của cầu Thủ Thiêm 4 cần được tính toán kỹ để có thể đón các tàu cỡ lớn vào. Ông Trần Đỗ Liêm – Chủ tịch Hiệp hội Vận tải thủy nội địa Việt Nam

Theo nhà nghiên cứu Phúc Tiến, cảng Sài Gòn đang được di dời ra ngoài trung tâm thành phố, tiếp cận sát hơn với biển. Để làm giàu về cả kinh tế và văn hóa cho thành phố, chốn xưa của thương cảng Sài Gòn cần được gìn giữ cảnh quan và kiến tạo phù hợp với mục tiêu bảo tồn và tiến hành kinh tế di sản.

Khu vực bến Bạch Đằng, hiện tại đã trở thành công viên, rất cần bổ sung các bảng lưu niệm, tượng đài ghi dấu lịch sử nơi đầu tiên người Việt đặt chân lên Bến Nghé và nhiều thời điểm tạo dựng thành phố từ thế kỷ 17 đến nay. Tại đây, ngoài các bến tàu đi Vũng Tàu và Cần Giờ và bến Water bus nên có thêm bến du thuyền đi dọc sông Sài Gòn khu vực Thủ Đức lên đến Củ Chi, Bình Dương, Tây Ninh.

Còn tại đầu rạch Bến Nghé (bến Chương Dương) sẽ có bến thuyền du lịch đi Chợ Lớn và miền Tây. Trong khi đó, ở khu vực Khánh Hội và Tân Thuận, chính quyền không nên dùng làm khu vực xây cất căn hộ cao tầng và biệt thự, như kiểu đã làm ở khu vực Ba Son (cũ).

Trong khi đó, KTS Ngô Viết Nam Sơn cho rằng, thành phố Hồ Chí Minh là một vùng đất đặc biệt với lịch sử kéo dài đã hơn 300 năm. Đặc biệt, từ khi người Pháp quy hoạch thì trục sông Sài Gòn đã đóng một vai trò quan trọng trong hình thành bản sắc của đô thị sông nước.

Chúng ta thấy rõ trục đường Lê Lợi, Nguyễn Huệ như một trục hành chính từ tòa đô chính chạy thẳng ra sông Sài Gòn. Song song với đó là trục đường Đồng Khởi là trục thương mại chạy ngang nhà hát Thành phố với chuỗi dịch vụ, khách sạn, cửa hàng… Ngoài ra, trục đường Hàm Nghi cũng tụ về sông Sài Gòn – KTS Ngô Viết Nam Sơn phân tích.

 

Điểm nhấn đặc biệt của khu vực này không thể không kể đến bến cảng Nhà Rồng. Đây được xem là một thương cảng sầm uất từ xa xưa. Theo KTS Nam Sơn, đến nay, Thành phố Hồ Chí Minh dù phát triển với quy mô lớn hơn nhiều lần nhưng vị thế của khu vực quanh sông Sài Gòn, cảng Khánh Hội vẫn mang một giá trị “trường tồn” của thành phố.

Đặc biệt là khu vực cảng Nhà Rồng- Khánh Hội, giáp với khu trung tâm hiện hữu không chỉ mang giá trị lịch sử-văn hoá mà còn là một bến Cảng nhộn nhịp, đầy sắc màu, như ‘trái tim’ của Thành phố. Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay cũng đang có chiến lược phát triển đô thị dọc 2 bên sông Sài Gòn chạy từ hồ Dầu Tiếng xuống cửa biển Cần Giờ, hình thành một chuỗi các dự án nếu đầu tư nghiêm túc sẽ mang lại giá trị rất lớn cho cộng đồng xã hội”, ông Sơn tiếp tục phân tích.

Với cầu Thủ Thiêm 4, đã được Thành phố tuyển chọn Phương án thiết kế kiến trúc sẽ là một trong số các cây cầu khi xây dựng công trình sẽ nối hai bên bờ Đông-Tây, bên cạnh cầu Thủ Thiêm 1, cầu Thủ Thiêm 2.

Cầu Thủ Thiêm 4 đóng vai trò khá quan trọng vì một bên là Khu đô thị mới Thủ Thiêm, bên kia là quận 7 đang phát triển như một khu đô thị vệ tinh. Đặc biệt là khu Phú Mỹ Hưng với các chuỗi khu kinh tế, tài chính, dịch vụ trường học, không gian xanh và nhiều hạ tầng xã hội khác. Bên cạnh đó khu vực quận 7 còn là trung tâm việc làm tại Khu chế xuất Tân Thuận. Sau này nếu như Khu chế xuất hết thời gian thuê đất, có thể trở thành khu kinh tế với loại hình mới như công nghệ cao, trung tâm hành chính,…

Do đó, Cầu Thủ Thiêm 4 trong tương lai sẽ kết nối khu trung tâm bên bờ Tây sông Sài Gòn với khu trung tâm đô thị mới ở Thủ Thiêm. Như vậy vai trò của nó rất quan trọng, nên về tầm nhìn tương lai mình phải tính đến việc khai thác các chức năng hai bên bờ sông, xem xét giữ lại cầu kè của cảng Sài Gòn hiện hữu làm cảng hành khách, đặc biệt là các tàu du lịch của nước ngoài cập vào thuận tiện.

“Vì thế cây cầu Thủ Thiêm 4 có độ tĩnh không như thế nào, thiết kế mỹ thuật và kỹ thuật ra sao thì thành phố phải tính toán cẩn trọng để đạt hiệu quả “mở cửa” cho tương lai chứ không phải “đóng cửa” tương lai”, KTS Ngô Viết Nam Sơn kỳ vọng.

Cây cầu Thủ Thiêm 4 có độ tĩnh không như thế nào, thiết kế mỹ thuật và kỹ thuật ra sao thì thành phố phải tính toán cẩn trọng để đạt hiệu quả “mở cửa” cho tươnglai chứ không phải “đóng cửa” tương lai. KTS Ngô Viết Nam Sơn.

Nguồn: Báo Nhân Dân