Bộ GTVT đã thống nhất với UBND TP.HCM về việc lập đề án nghiên cứu xây dựng cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ.

Gỡ thế khó quy hoạch

Không chỉ còn dừng ở ý tưởng, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Xuân Sang trong cuộc họp với lãnh đạo UBND TP.HCM về quy hoạch chi tiết nhóm cảng biển số 4, quy hoạch vùng đất, vùng nước cảng biển TP.HCM thời kỳ 2021 – 2030, định hướng 2050, đã thống nhất giao UBND TP nhiệm vụ lập đề án nghiên cứu xây dựng cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong năm 2023. Công ty CP Cảng Sài Gòn sẽ là đơn vị xây dựng đề án.

Song song với quá trình triển khai xây dựng và trình phê duyệt đề án, Cục Hàng hải VN cũng được Bộ GTVT giao nhiệm vụ kịp thời cập nhật kết quả đề án, hoàn thiện hồ sơ trình Thủ tướng Chính phủ chấp thuận điều chỉnh Quyết định số 1579/2021 về phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển VN thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Theo Thứ trưởng Bộ GTVT, dự án cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ đã có cơ sở pháp lý, có thể điều chỉnh bổ sung việc quy hoạch cảng Cần Giờ. Để thực hiện dự án này, Bộ GTVT đã giao nhiệm vụ cho Vụ Kế hoạch và Đầu tư, Viện Chiến lược phát triển GTVT khẩn trương làm việc với Bộ KH-ĐT để có hướng dẫn các bước triển khai tiếp theo.

Việc đưa dự án cảng biển trung chuyển Cần Giờ vào quy hoạch cảng biển số 4, theo lời chuyên gia kinh tế Trần Du Lịch là điều “sống – chết TP phải làm” bởi nếu không đưa được vào trong quy hoạch, dự án sẽ rất khó triển khai theo đúng dự kiến.

“TP.HCM phải làm rồi, không thể chậm hơn được. Đã quá nhiều năm rồi, Cần Giờ mãi không phát triển được, người dân thì vẫn cặm cụi với hình thức sản xuất nông nghiệp truyền thống. Dự án không chỉ đặt trong mục tiêu phát triển của riêng TP.HCM mà còn có ý nghĩa thúc đẩy kinh tế toàn vùng Đông Nam bộ. Dự án phải được triển khai trên quan điểm bổ sung, khai thác tốt nhất tiềm năng của cụm cảng số 4. Cần Giờ không cạnh tranh, làm lép vế các cụm cảng hiện tại như Cái Mép – Thị Vải mà bổ sung tiềm năng của hệ thống cảng hiện hữu”, TS Trần Du Lịch nhấn mạnh.

Cảng trung chuyển quốc tế ở VN được coi là giấc mơ của tất cả những người liên quan đến ngành hàng hải, gắn bó với vận tải biển. Có cảng trung chuyển sẽ có rất nhiều tuyến feeder (tuyến trung chuyển chuyên tuyến) phân phối từ đây, chắc chắn các doanh nghiệp vận tải biển, vận tải thủy nội địa sẽ có cơ hội để phát triển. Để hình thành cảng trung chuyển quốc tế, điều kiện cần là gần tuyến hàng hải quốc tế, có độ sâu tự nhiên thuận lợi, các kết nối giao thông, cơ chế chính sách và các điều kiện liên quan phát triển đội tàu biển…

Với điều kiện đủ, cái đầu tiên và thiết yếu nhất là phải có hãng tàu – những người trực tiếp vận tải container toàn cầu. Những việc này từ xưa đến nay VN không làm được. Nay, khi MSC – hãng tàu hàng lớn hàng đầu thế giới – đề xuất xây cảng trung chuyển quốc tế ở Cần Giờ thì đây thật sự là cơ hội của quốc gia. Ước mơ cảng trung chuyển quốc tế sẽ được hình thành.

Ông Phạm Anh Tuấn, Tổng giám đốc Công ty CP tư vấn thiết kế cảng – kỹ thuật biển

Trước đó, Sở GTVT TP.HCM đã kiến nghị Bộ GTVT sớm tổ chức lập điều chỉnh thời kỳ quy hoạch đầu tư các cảng mới ở khu vực Cần Giờ từ cảng tiềm năng sang thực hiện ở giai đoạn 2021 – 2030; bổ sung công năng là cảng trung chuyển quốc tế tại khu bến cảng Cần Giờ; điều chỉnh cảng biển TP.HCM từ cảng biển loại 1 thành cảng biển đặc biệt…

Lãnh đạo Sở GTVT TP.HCM cho rằng việc điều chỉnh thời kỳ quy hoạch đầu tư các cảng mới ở khu vực Cần Giờ từ cảng tiềm năng sang thực hiện ở giai đoạn 2021 – 2030 là rất cần thiết do đến năm 2030, các khu cảng hiện hữu (khu bến Cát Lái, Phú Hữu, khu bến Hiệp Phước, khu bến sông Sài Gòn…) không còn đáp ứng được nhu cầu hàng hóa thông qua cảng. Cụ thể, theo tính toán đến năm 2030, sản lượng hàng hóa dự kiến thông qua các khu bến này vào khoảng 170 triệu tấn. Nếu tính tỷ lệ tăng trưởng bình quân hằng năm là 3,8% thì đến năm 2030 nhu cầu hàng hóa thông qua các cảng tại TP.HCM đạt xấp xỉ 230 triệu tấn/năm; trong khi đó, khả năng đáp ứng của các cảng biển hiện hữu, như đã nói chỉ đạt 170 triệu tấn, hụt gần 60 triệu tấn.

Theo đơn vị đề xuất, dự án được phân kỳ thành 7 giai đoạn đầu tư, bắt đầu triển khai thi công xây dựng giai đoạn 1 vào năm 2024 và đưa vào khai thác năm 2027.

Cần hạ tầng giao thông kết nối xứng tầm

Sau khi nhận được “cái gật đầu” từ Bộ GTVT, lãnh đạo UBND TP.HCM đã giao Sở GTVT làm đầu mối, phối hợp Cục Hàng hải VN trong quá trình thực hiện. Sở NN-PTNT chủ trì, phối hợp với UBND H.Cần Giờ và các sở, ngành xác định nội dung cụ thể phần diện tích đất rừng trong ranh giới của đề án. Ngoài ra, UBND TP lên kế hoạch sẽ triển khai đầu tư tuyến đường kết nối từ khu bến cảng Cát Lái đến đường Vành đai 3 và cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây. Song song, nâng cấp cầu Bình Triệu 1, cầu Bình Phước trên sông Sài Gòn để nâng cao năng lực vận tải đường bộ, đường thủy nội địa kết nối cảng biển.

Theo Quyết định số 1579/QĐ-TTg ngày 22.9.2021 của Thủ tướng Chính phủ, đến năm 2030, khu bến trên sông Sài Gòn thực hiện di dời, chuyển đổi công năng phù hợp với quy hoạch sử dụng đất và phát triển không gian đô thị của TP.HCM. Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Xuân Sang giao Sở GTVT chủ trì, phối hợp với Sở Quy hoạch – Kiến trúc nghiên cứu, đề xuất UBND TP lộ trình di dời các bến cảng theo quy hoạch chung của TP, làm cơ sở để Bộ GTVT chỉ đạo Cục Hàng hải cập nhật vào quy hoạch chi tiết nhóm cảng biển số 4 và quy hoạch chi tiết vùng đất, vùng nước cảng biển TP.HCM. 

Trong đó, khu bến cảng Bến Nghé – Phú Hữu không phát triển thêm. Trong quy hoạch chi tiết vùng đất, vùng nước cảng biển TP.HCM, Cục Hàng hải VN tư vấn phối hợp các cơ quan liên quan quy hoạch bến sà lan tại khu vực để gom, giải tỏa hàng hóa bằng phương tiện thủy nội địa.

Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) Lê Hoàng Châu lưu ý cầu Cần Giờ chỉ là một trong những điều kiện cần để mở đường từ trung tâm TP sang Cần Giờ. Muốn làm siêu cảng trung chuyển, phải đánh giá được hết bức tranh tổng thể giao thông kết nối.

Cụ thể, hiện nay hạ tầng giao thông Cần Giờ gần như không có, đường Rừng Sác thì không được phép mở rộng. Doanh nghiệp đề xuất dự án đô thị du lịch đã kiến nghị làm đường trên cao ngay trên đường Rừng Sác để không ảnh hưởng tới khu sinh quyển, nhưng vẫn chưa được đưa vào quy hoạch. Đường trên cao có thể kết nối trực tiếp vào cao tốc Bến Lức – Long Thành. Hiện tuyến đường đó không có nhánh rẽ xuống Cần Giờ. Mạng lưới đường bộ còn cần thêm kết nối với đường ven biển của Vũng Tàu bằng một cây cầu vượt biển.

Bên cạnh đó, cần phải đồng bộ cả đường bộ và đường sắt vì phải phục vụ cho cảng trung chuyển. Trong đó, đường sắt chở hàng sẽ nối từ cảng Sóng Thần đi Cát Lái, một nhánh rẽ trái qua sông Đồng Nai tới Cái Mép – Thị Vải; một nhánh rẽ phải qua khu công nghiệp Hiệp Phước, nối với cảng Tân Tập của Long An. Tuyến này chỉ cần quy hoạch bổ sung khoảng 10 km vào tuyến đường sắt từ Cát Lái tới Biên Hòa.

“TP muốn làm siêu đô thị lấn biển, siêu cảng trung chuyển nhưng đâu thể chỉ dựa vào một cầu Cần Giờ. Muốn đầu tư các siêu dự án thì phải có tầm nhìn quy hoạch lớn, mang tính kết nối liên vùng, dài hạn, không phải chờ có tiền mới tính đến quy hoạch. Nếu không sớm đưa vào quy hoạch mạng lưới giao thông kết nối bổ sung thì nguy cơ các dự án sẽ tiếp tục đi vào vết xe đổ chết chìm trên giấy như thời gian qua”, ông Lê Hoàng Châu cảnh báo.

Nguồn: Hà Mai – Thanhnien